Orð ársins – Orðabókarbloggið

Orð ársins 2024 – úrslit

24. janúar 202524. janúar 2025 by Atli

Það er kominn tími til að byrja þetta ár – og þó fyrr hefði verið! Janúar næstum því búinn og ekkert búið að gerast hér.

Við skulum hefja þetta ár á því að greina frá úrslitum í kosningunni um orð ársins.

Og orð ársins 2024 er: Forsetagæi.

26 orð tóku þátt í kosningunni í þetta skipti. Eins og venjulega fóru tíu stigahæstu orðin úr fyrri umferð kosninganna áfram í þá seinni. Þetta voru orðin:

Samkvæmt skilgreiningu í Orðabókinni er forsetagæi eiginmaður eða karlkyns maki forseta. Maður í þessu hlutverki hafði ekki verið til á Íslandi fyrr en árið 2024 og því þótti sumum nauðsynlegt að eiga orð yfir hann.

Samkvæmt mínum heimildum er Vigdís Finnbogadóttir, fyrrverandi forseti Íslands, höfundur og upphafsmaður orðsins. Og það á vel við núna þegar nafn hennar er á allra vörum eftir

Í öðru sæti í kosingunni varð nýslendingur, sem er orð yfir nýbúa á Íslandi.

Þriðja sætinu skiptu með sér orðin djúpfölsun og leikbreytir.

Ábending

Virkum í athugasemdum og öðrum viðkvæmum litlum sálum skal hér bent á að það þarf ekki að vera til bara eitt orð yfir hvern hlut eða fyrirbæri. Það er allt í lagi að það séu til fleiri en eitt orð sem merkja það sama! Ef okkur er illa við einhver orð er bara eitt að gera, og það er að nota þau ekki!

Fyrirfram þakkir fyrir að kvarta ekki yfir því að þetta orð sé til!

Orð ársins 2024

1. nóvember 2024 by Atli

Eru ekki öll til í kosningar?

Samt ekki alþingiskosningar, heldur kosningu um orð ársins. Atkvæðagreiðslan um það er nú hafin hjá Orðabókinni.

Tuttugu-og-sex orð berjast um titilinn að þessu sinni. Þau hafa ekki öll komið til sögunnar á þessu ári en þau eiga það sameiginlegt að hafa birst í Orðabókinni undanfarið ár.

Eins og venjulega verður kosningunum skipt niður í tvær umferðir. Í fyrri umferðinni má velja fimm orð og gefa þeim stig. Orðinu sem þú vilt setja í fyrsta sæti gefurðu 5 stig, orðinu í öðru sæti gefurðu 4 stig og svo framvegis.

Tíu stigahæstu orðin komast áfram í seinni umferðina, sem hefst í byrjun desember.

Smelltu hér til að taka þátt í valinu eða hér á vef Orðabókarinnar.

Orðin sem berjast um titilinn þetta árið eru eftirfarandi:

Ég vek líka athygli á að nú eru orðin í safninu orðin 318. Ég stend enn við loforðið um að þegar 400 orða múrinn verður rofinn verður farið að huga að prentútgáfu Orðabókarinnar. Þau sem vilja sjá það gerast eru hvött til að senda tillögur að nýjum orðum í safnið.

Og tvennt í viðbót:

Það er ekkert við því að gera að þessi orð séu í Orðabókinni. Þannig er það nú bara. Ef þú ert viðkvæm/-ur fyrir því að einhver orð séu til eða finnst þau óþolandi eða pirrandi er bara eitt að gera; og það er að nota þau ekki.

Það þarf ekki bara að vera til eitt orð yfir hvern hlut eða fyrirbæri. Það er einmitt snilldin við tungumálið að það er hægt að búa til ný orð þó að það séu til önnur sem merkja það sama. Það er líka í lagi að gömul orð fái nýja merkingu. Fyrirfram þakkir fyrir að kvarta ekki yfir því.

Orð ársins 2023 – úrslitin

1. febrúar 2024 by Atli

Það er kominn tími til að upplýsa um það hvert orð ársins 2023 er hjá Orðabókinni. Og ekki seinna vænna. Því febrúar er runninn upp!

Tuttuguogfjögur orð tóku þátt í valinu í upphafi.

Tíu stigahæstu orðin komust áfram í aðra umferð. Þau eru, í stafrófsröð:

Þið kusuð í seinni umferðinni. Og orðið sem fékk flest atkvæði í henni er strandpína.

Í öðru sæti varð gosglanni og í þriðja sæti varð flokkunarkvíði.

Strandpína er annað orð yfir sólbruna.

Það þekkja öll sem hafa legið of lengi í sólbaði, t.d. á ströndinni á Tene að taka tásumyndir, hvað það getur verið vont að sólbrenna. Sérstaklega fyrstu dagana eftir brunann.

Ef maður liggur of lengi í sólinni án þess að nota sólarvörn fær maður strandpínu.

Þakka ykkur öllum fyrir þátttöku í atkvæðagreiðslunni. Og varið ykkur á strandpínunni næsta sumar!

Fyrirvari:

Til viðkvæmra sálna og virkra í athugasemdum:

Það er allt í lagi að það séu til fleiri en eitt orð sem merkja það sama. Það þarf ekki endilega að vera til bara eitt orð yfir hvern hlut eða fyrirbæri. Ef það eru til einhver orð sem okkur er illa við eða þolum ekki, þá er bara eitt að gera. Og það er að nota þau ekki!

Orð ársins 2023

8. nóvember 2023 by Atli

Atkvæðagreiðslan um orð ársins 2023 er nú hafin.

Tuttugu-og-fjögur orð berjast um titilinn að þessu sinni. Þau hafa ekki öll komið til sögunnar á þessu ári en þau eiga það sameiginlegt að hafa birst í Orðabókinni undanfarið ár.

Eins og venjulega verður kosningunum skipt niður í tvær umferðir. Í fyrri umferðinni má velja fimm orð og gefa þeim stig. Orðinu sem þú vilt setja í fyrsta sæti gefurðu 5 stig, orðinu í öðru sæti gefurðu 4 stig og svo framvegis.

Tíu stigahæstu orðin komast áfram í seinni umferðina, sem hefst í byrjun desember.

Smelltu hér til að taka þátt í valinu eða hér á vef Orðabókarinnar.

Orðin sem berjast um titilinn eru eftirfarandi:

Hleðslukvíði er orð ársins 2022

16. janúar 2023 by Atli

Kosningu um orð ársins 2022 hjá Orðabókinni er nú lokið. Sigurvegarinn í kosningunni er Hleðslukvíði.

Hleðslukvíði er tilfinning sem eigendur rafmagnsbíla og rafmagnshjóla kannast við þegar þau óttast að komast ekki á leiðarenda með orkunni sem er eftir á batteríinu.

Við könnumst líka við þessa tilfinningu þegar við höfum áhyggjur af því að rafhlaðan í símanum tæmist við óheppilegar aðstæður, t.d. úti á djamminu eða á ferðalögum þar sem engin rafmagnsinnstunga er nærri.

Þakka öllum sem tóku þátt í kosningunni. Verið dugleg að búa til ný orð árið 2023.

Og ég lofa að skrifa um eitthvað annað en orð ársins á þennan vef á þessu ári, og hafa hann virkari en á því síðasta. Það verður ekki erfitt.

Orð ársins 2022 hjá nokkrum öðrum:

Orð ársins hjá orðabókinni frá upphafi:

Til upprifjunar er hér listi yfir orð ársins hjá Orðabókinni frá upphafi:

Orð ársins 2021

13. janúar 2022 by Atli

Úrslitin eru ljós í kosningunni um Orð ársins 2021.

Og orð ársins 2021 í Orðabókinni er Óróapúls. Eins og hjá RÚV.

Óróapúls er mikill fjöldi lítilla jarðskjálfta sem verða með örstuttu millibili.

Orðið mun fyrst hafa birst á prenti á litlum og óáberandi stað í tímariti Samtaka starfsmanna fjármálafyrirtækja í desember 2014, skv. vefnum timarit.is.

Það var svo á allra vörum í tengslum við jarðhræringar og eldgos á Reykjanesi í febrúar og mars 2021.

Úrslit kosninganna

Í seinni umferð kosninganna stóð valið á milli tíu stigahæstu orðanna úr fyrri umferðinni.

194 atkvæði voru greidd í seinni umferðinni. Hér eru úrslitin úr henni. Orðunum er raðað eftir fjölda atkvæða, með atkvæðafjölda innan sviga: